
Niezwykłe znalezisko przy obrazie Matki Bożej Ostrobramskiej w katedrze

Podczas trwających prac konserwacyjnych przy obrazie Matki Bożej Ostrobramskiej z kaplicy bocznej katedry sandomierskiej, prowadzonych przez Międzyuczelniany Instytut Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki z Krakowa odnaleziono dokumenty mówiące o fundacji nowych koron obrazu. - Odnalezione dokumenty to 6 kart z tekstem informującym o podjętej inicjatywie naprawy obrazu i fundacji nowych koron wraz z podpisami darczyńców z 22 czerwca 1946 r. Karty ukryte były za koroną i wysunęły się za niej w trakcie jej demontażu - relacjonuje konserwator dzieł sztuki Marek Wawrzkiewicz kierujący całością prowadzonych prac w katedrze. - Po odczyszczeniu dokumentów zostaną one zinwentaryzowane z odczytaniem nazwisk fundatorów, przekazanych kwot, a następnie trafią one do Muzeum Diecezjalnego w Sandomierzu - dodaje M. Wawrzkiewicz. Odnalezione dokumenty to cenne znalezisko przybliżające sandomierzanom najnowszą historię katedry, perły architektury gotyckiej, górującej nad malowniczym zakolem Wisły. Pośród wielu prac konserwatorskich w katedrze, remont kaplicy został podjęty z inicjatywy bp. Krzysztofa Nitkiewicza, któremu szczególnie bliska jest Madonna Ostrobramska oraz osoba biskupa Stefana Aleksandra Zwierowicza ofiarodawcy obrazu, który uczęszczał do gimnazjum w Białymstoku i przed przyjściem do Sandomierza był biskupem wileńskim. Bp Zwierowicz, otrzymał kopię obrazu Matki Bożej Ostrobramskiej w 1902 r. od duchowieństwa wileńskiego, co poświadcza pamiątkowy napis: Najdostojniejszemu pasterzowi Biskupowi Stefanowi Aleksandrowi Zwierowiczowi od wdzięcznej Kapituły i duchowieństwa miasta Wilna 26 grudnia 1902 roku.
- W 1939 r., z 11 na 12 września, nocowały w katedrze wojska niemieckie. Miał wówczas miejsce następujący incydent: «W tym czasie wyłamano drzwi do zakrystii, zniszczono przez połamanie dwa kielichy i puszkę srebrną do komunikantów oraz relikwiarz mały z Drzewem Krzyża Świętego. Skradziono jeden kielich srebrny i srebrny kluczyk od tabernakulum» jak podają archiwa katedralne. W aktach posiedzeń kapituły czytamy również, że z obrazu Matki Bożej Ostrobramskiej zerwano koronę «wyłupano kamienie, ale samą koronę porzucono, wskutek spłoszenia rabusiów przez kościelnego». Protokół z posiedzenia kapituły w dn. 15 kwietnia 1947 r. informuje, że koronę «już naprawiono kosztem J. E. Ks. Bp Ordynariusza». Koronę naprawiano być może w Krakowie, razem z kielichami i puszką na komunikanty, zniszczonymi w 1939 r. - tłumaczyła Urszula Stępień - kustosz Muzeum Diecezjalnego.
Trwające w sandomierskiej katedrze prace konserwatorskie objęły również kaplicę boczną oraz obraz Matki Bożej Ostrobramskiej. Kaplica stanowiła pierwotnie kruchtę, dobudowaną w 1728 r., w miejscu dawnego połączenia kolegiaty z zamkiem. W 1847 r., z inicjatywy bpa Joachima Goldtmana przekształcono ją na kaplicę św. Barbary. W ołtarzu umieszczony został obraz z przedstawieniem św. Barbary (obraz ten notuje inwentarz katedry z 1851 r.). Biskup Goldtman był również fundatorem ołtarza o skromnej klasycystycznej formie, krzyża ołtarzowego i świeczników.
- W 1855 r. kaplica św. Barbary przekształcona została na kaplicę Niepokalanego Poczęcia. Obraz o tej tematyce przekazany został z ratusza sandomierskiego (w Archiwum miejskim zachował się spis także innych przekazanych wówczas przedmiotów). Nie znamy wymiarów tego obrazu, ale inwentarz z 1892 r. notuje, że był: «w złocone ramy oprawny i złoconą sukienką ozdobiony». Pierwotny obraz Św. Barbary przekazano wówczas do kościoła w Górach Wysokich. Zastąpiono go mniejszym obrazem św. Barbary, który - jak notuje inwentarz z 1892 r., umieszczony był poniżej obrazu Niepokalanego Poczęcia - wyjaśniła pani kustosz.
Po objęciu diecezji sandomierskiej przez biskupa Stefana Zwierowicza, w ołtarzu umieszczona została kopia obrazu Matki Bożej Ostrobramskiej. Obraz Niepokalanego Poczęcia stanowił wówczas zasłonę dla tego obrazu. Taki układ obrazów w ołtarzu notuje jeszcze inwentarz katedry z 1933 r. Dokładne odczytanie odnalezionych dokumentów pozwoli na ostateczne ustalenie okoliczności w jakich nałożono korony na obraz Matki Bożej.
Ks. Tomasz Lis (e-mail)