Kościół, opierając się na słowach Chrystusa, wypowiedzianych na krzyżu do Dobrego Łotra: "Dziś jeszcze będziesz ze mną w raju", od początków swego istnienia dokonywał orzeczeń w kwestii uznania świętości osób na to zasługujących. Czynił to przy pomocy aktów zwanych dzisiaj "kanonizacją", i "beatyfikacją".

Przez beatyfikację rozumie się obecnie akt papieski, zezwalający na kult publiczny Sługi Bożego (Służebnicy Bożej), ograniczony do jakiegoś kraju, miasta, diecezji lub rodziny zakonnej. W orzecznictwie Kościoła znane są dwie postacie beatyfikacji:

- formalna - do jej przeprowadzenia wymagało się od wieków udowodnienia heroiczności cnót lub męczeństwa Sługi Bożego, cudów oraz braku kultu publicznego. Po przeprowadzeniu tych procesów następowała beatyfikacja, dokonywana formalnym dekretem papieskim,
- równoznaczna, którą dzielimy na dwa rodzaje:
- beatyfikacja równoznaczna w starej formie bez aprobaty cnót (zwykłe zatwierdzenie kultu),
- beatyfikacja równoznaczna w nowej formie poprzedzona zatwierdzeniem kultu i aprobatę cnót heroicznych (aprobatę cnót wprowadził Pius X dekretem Cum in agendis 11 XI 1912 roku).

Dzisiaj jest możliwa jedynie beatyfikacja formalna lub równoznaczna w nowej formie, choć ta druga zdarza się coraz rzadziej.

Proces składa się z dwóch etapów: dochodzenia diecezjalnego i rzymskiego. Dochodzenie na etapie diecezji prowadzi specjalnie powołany trybunał (delegat biskupa, promotor sprawiedliwości, notariusze) Po przesłuchaniu akt dochodzenia diecezjalnego, dalszy ciąg postępowania odbywa się w Rzymie, w Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych.

2. Proszę powiedzieć jakie zadania należą do Księdza Profesora jako postulatora?

Tych zadań jest wiele. Wymienię najistotniejsze. Zadaniem postulatora jest prowadzenie wobec władzy diecezjalnej lub eparchialnej dochodzenia w imieniu powoda. Generalnie postulator prowadzi przede wszystkim poszukiwania na temat życia sługi Bożego, które są użyteczne do poznania opinii świętości lub męczeństwa, opinii znaków i waloru eklezjalnego sprawy. Nadto postulator referuje właściwemu biskupowi wynik poszukiwań, troszcząc się, aby, nie zatajać ewentualnych dowodów przeciwnych opinii świętości lub męczeństwa i opinii znaków, którą cieszy się Sługa Boży. Postulator jest zobowiązany postępować dla wyższego dobra Kościoła. Dlatego ma poszukiwać prawdy z sumiennością i uczciwością, wyjaśniając ewentualne trudności. Ponadto postulator administruje dobrami ofiarowanymi na prowadzenie sprawy według norm wydanych przez Kongregację. Są to moje zadania, najogólniej biorąc.

3. Chciałem poprosić Księdza Profesora o przypomnienie, kiedy dokładnie rozpoczął się proces beatyfikacyjny ks. Wincentego Granata i jak doszło do jego rozpoczęcia?

Pasterz Diecezji Sandomierskiej biskup Wacław Świerzawski wsłuchany w głosy pochodzące od pojedynczych osób z diecezji, prośby sandomierskiej kapituły katedralnej, której przez wiele lat był członkiem ks. Wincenty Granat oraz głosy uczniów i ludzi z różnych stron kraju, podjął decyzję o rozpoczęciu procesu beatyfikacyjnego. Pismem z 20 maja 1994 r. mianował ks. dra Adama Kończaka postulatorem procesu beatyfikacyjnego ks. Wincentego Granata. Ksiądz Kończak funkcję tę pełnił do 21 kwietnia 1998 r., to jest do nominacji na postulatora ks. Zygmunta Gila.

Na formalnie przedłożoną dnia 6 maja 1995 r. prośbę Postulatora Biskup Sandomierski powołał 9 maja 1995 r.trybunał diecezjalny do przeprowadzenia dochodzenia kanonizacyjnego. Na 76 sesjach trybunału przesłuchano wszystkich powołanych świadków w liczbie 52 osób. Wśród nich przesłuchano 23 osoby duchowne: 3 biskupów, 18 kapłanów, 2 zakonników oraz 17 sióstr zakonnych i 12 osób świeckich, w tym 2 braci Sługi Bożego. Niektóre z tych osób były przesłuchiwane na kilku sesjach. Poza tym swą pracę zakończyła komisja historyczna i komisja teologów-cenzorów.

4. Na jakim etapie diecezjalnym jest obecnie proces?

Ostatnio biskup sandomierski Krzysztof Nitkiewicz powołał nowego postulatora procesu. Od 5 maja 2010 r. został nim ks. dr hab. Zdzisław Janiec, prof KUL, Kierownik Katedry Liturgiki Pastoralnej KUL. Nadto na polecenie Pasterza Diecezji zorganizowano Biuro Postulacji Sługi Bożego ks. Wincentego Granata i Izbę Pamięci jemu poświęconej.

Proces na terenie diecezjalnym zbliża się ku końcowi. W listopadzie dokonano ekshumacji i zabezpieczono doczesne szczątki Sługi Bożego, umieszczając je w kościele seminaryjnym św. Michała Archanioła w Sandomierzu. W kolejną rocznicę śmierci ks. Wincentego Granata, 11 grudnia 2010 r., zorganizowano dzień modlitwy i refleksji Wokół osoby i myśli Sługi Bożego ks. Wincentego Granata. Najpierw o godz. 900 odbyło się sympozjum w Wyższym Seminarium Duchownym w Sandomierzu, a o godz. 1215 została sprawowana w kościele św. Michała Archanioła koncelebrowana Msza święta z prośbą o rychłą beatyfikację Sługi Bożego, po której została poświęcona tablica ku czci Sługi Bożego, umieszczona w miejscu złożenia jego doczesnych szczątek.

5. Zapoznanie się z ogromną ilością materiału związanego z życiem i twórczością ks. Wincentego Granata z pewnością dało Księdzu Profesorowi możliwość wyrobienia sobie obrazu postaci Wielkiego Teologa polskiego. Z czym najbardziej Ksiądz Profesor chciałby się z nami podzielić, na jaki szczegół ukierunkować naszą refleksję?

Ksiądz Profesor Wincenty Granat miał wyjątkowy dar naukowego ukazywania żywego Boga. Nie Bóg mieszkający w nieprzystępnej światłości interesował Go przede wszystkim, lecz Bóg ukonkretniony w Jezusie Chrystusie, Bóg jako uczasowiona i uhistoryczniona Miłość nieskończona. Tajemnica Jezusa Chrystusa była dla Niego świętym paradoksem. Bóg i człowiek to dwie wielkości bynajmniej się niewykluczające. Bóg w Chrystusie był dla Księdza Profesora Wincentego Granata, w Jego nauczaniu, gwarancją autentycznej wielkości, prawdziwej wolności i godności osobowej człowieka. Humanizm - to zresztą zasadniczy ton całej Jego teologii.

6. Jakie momenty najbardziej przejawiają się w jego duchowości?

Był człowiekiem o wielkiej kulturze duchowej, ogromnie wrażliwy na wartości prawdy i dobra, szukał prawdy w codziennym życiu, w nauce i Bożym Objawieniu, dostrzegał dobro w każdym człowieku. Charakterystycznymi rysami jego osobowości była ogromna życzliwość dla otoczenia, franciszkańskie ubóstwo, prostota i bezpośredniość bycia. Szanował ludzi zarówno wykształconych, jak i robotników czy innych. Żył Ewangelią na co dzień, nie było rozdźwięku między tym, o czym mówił przy różnych okazjach, czy też pisał a jego życiem.

W życiu ks. Wincentego Granata jest szczególnie widoczna autentyczna miłość do Boga i do człowieka. Sługa Boży Wincenty Granat udowodnił swym życiem, że wiedza może pomóc człowiekowi wejść na wyżyny świętości. Ksiądz Granat nigdy nie uprawiał "suchej dogmatyki", o czym świadczą jego studenci oraz inne osoby, które miały kontakt z nim osobisty lub przez jego dzieła. Sądzę, że precyzja i głębia refleksji jego myśli pomagała innym dotrzeć do Prawdy, którą ksiądz Granat kochał całym sercem i której służył całym sobą, dla niego prawdą tą była Osoba Jezusa Chrystusa, który pozwalał człowiekowi iść pewną drogą do Ojca.

Sługa Boży był człowiekiem wielkiego formatu, chrześcijaninem żywej wiary, wybitnym teologiem, mistrzem dla wielu, a nade wszystko prawdziwym kapłanem. Miał świadomość, że teologiem może być tylko człowiek wiary, który żyje zgodnie z nauką Kościoła.

7. Jakie znaczenie może mieć beatyfikacja ks. Wincentego Granata dla współczesnego człowieka?

Ksiądz Wincenty Granat żył prawdą w miłości. Te słowa z Listu do Efezjan św. Pawła Apostoła (4,15) zostały umieszczone na płycie nagrobkowej, które w swej treści najpełniej oddają życie Profesora. Sługa Boży przez całe swoje życie szukał Prawdy i dążył do tego, aby ją zrozumieć i nią żyć. Głosił Prawdę słowem i piórem, ale też i swoją postawą. Dzielił się nią, pragnąc, aby jej blask dotarł do umysłów i serc ludzkich. Z tego też tytułu osoba Sługi Bożego ks. prof. Wincentego Granata jest ze wszech miar aktualna.

8. I na koniec jeszcze pytanie osobiste. Co Księdza Profesora fascynuje najbardziej w życiu i posłudze ks. Wincentego Granata?

Sługa Boży był człowiekiem obdarzonym niezwykłą duchowością. Łączył naukę z wiarą, a wiarę z życiem. Jest też autorem wielu głębokich i mądrych opracowań o życiu duchowym. Swoimi refleksjami niejednokrotnie poruszał słuchaczy, kiedy czasem w swych wywodach teologiczne mówił o swojej miłości do Chrystusa i humanizmie Jego Ewangelii, zachęcając do dalszej refleksji już w kaplicy. Jego życie było zgodne z tym, co głosił na wykładach, czy przy innych okazach, o czym pisał w swych pracach.