1. Sandomierska Kapituła Katedralna 2. Kapituła Konkatedralna w Stalowej Woli 3. Kapituła Kolegiacka w Opatowie 4. Kapituła Kolegiacka w Ostrowcu Świętokrzyskim

KAPITUŁA KOLEGIACKA W OPATOWIE

Kapituła opatowska powstała prawdopodobnie pod koniec XII w. w związku z planami misyjnymi wobec Rusi (w roku 1232 Opatów był siedzibą Gerarda misyjnego biskupa Rusi, w latach 1231-1514 własnością biskupów lubuskich roszczących sobie do roku 1375 wyłączne prawo do misji na Rusi). Pierwszy raz kapituła wymieniona jest w roku 1206 w dokumencie Leszka Białego zatwierdzającym darowiznę przez bł. Wincentego Kadłubka wsi Czerników i Gojców dla cystersów sulejowskich. W roku 1325 kapituła składała się z 4 prałatów (dziekan, kantor, scholastyk, kustosz) i 5 kanoników. Rozwój składu osobowego kapituły doszedł w 1765 r. do stanu 12 osób: 4 prałatów i 8 kanoników w tym dwóch kaznodziejów i penitencjarz. W latach 1801-1809 władze austriackie przejęły uposażenie 4 kanonii, co równało się ich likwidacji, a w r. 1865 rząd rosyjski zniósł prałaturę kantorię i pozbawił całą kapitułę uposażenia (wieś Marcinkowice i niewielkie posiadłości w Opatowie). Od r. 1865 kapituła składa się z 3 prałatów i 4 kanoników. Od r. 1790 istnieją w Opatowie kanonicy honorowi.

W latach 1471-1989 kapituła była proboszczem habitualnym parafii opatowskiej. Pod kierunkiem dziekana kapituły, a od r. 1903 wikariusza aktualnego wyznaczonego spośród członków kapituły duszpasterstwo sprawowali wikariusze, których w XV w. było 10. Liczba ich stale zmniejszała się dochodząc do 2 w drugiej połowie XIX w. Od początku istnienia kapituły do XIX w. włącznie w kolegiacie codziennie były odprawiane msze konwentualne i godziny kanoniczne. Do r. 1808 kapituła prowadziła szkołę i prawdopodobnie do r. 1865 szpital parafialny.

W ciągu wieków w skład kapituły wchodziło wielu duchownych zasłużonych dla nauki lub zajmujących odpowiedzialne stanowiska w kościele i państwie np. Piotr Wapowski (+ 1536) zasłużony dla rozwoju górnictwa metali nieżelaznych, Herman (+ 1362) wielkorządca krakowsko-sandomierski, Antoni Kasprzycki (+ 1952) późniejszy administrator apostolski diecezji sandomierskiej, 3 biskupów i 5 przyszłych biskupów, 5 rektorów akademii krakowskiej, wielu profesorów, wikariuszów generalnych, oficjałów, archidiakonów terenowych itd. Obecnie kapituła jest korporacją de facto honorową służącą do odznaczania zasłużonych kapłanów tytułami kanoników i prałatów.