Zagadnienie relacji pomiędzy Kościołem powszechnym a Kościołem lokalnym wzbudziło w eklezjologii posoborowej znaczne zainteresowanie, a jednocześnie sprowokowało dyskusję, prowadzącą do sformułowania nierzadko rozbieżnych opinii - tot auctores quot opiniones. Określenie owych relacji stanowi "dzisiaj palącą kwestię" (W. Kasper), "jedno z bardziej natarczywych zadań Kościoła dzisiaj" (W. Henn). Iskrą do ożywionej, wieloaspektowej dyskusji na temat wzajemnych relacji Kościoła powszechnego i Kościoła lokalnego stała się wypowiedź Kongregacji Nauki Wiary w liście Communionis notio z 1992 roku, gdzie największy crux theologorum stanowi stwierdzenie z numeru dziewiątego: "Kościół [...] w swoim istotnym misterium jest rzeczywistością ontologicznie i czasowo uprzednią w stosunku do każdego pojedynczego Kościoła partykularnego".

Spośród wielu faktów związanych m. in. z teologią Kościoła lokalnego jednym z kluczowych jest zakorzenienie jego tajemnicy w immanentnej relacji z Kościołem powszechnym. Mamy tutaj do czynienia z zagadnieniem wzajemnych odniesień pomiędzy wymiarem powszechnym i lokalnym Kościoła. Akceptacja odrębności Kościołów lokalnych nie zwalnia jednak z obowiązku dostrzegania i wskazywania właściwych dla nich relacji wobec Kościoła powszechnego. Wszystko to wystarczająco uzasadnia palącą potrzebę podjęcia problemu stanowiącego niewątpliwie punctum dolens współczesnej debaty teologicznej. Ustalenie właściwych relacji prowadzi do zniwelowania ewentualnej niezdrowej różnorodności, która mogłaby prowadzić do zachwiania wzajemnej communio Kościołów lokalnych, czy też do źle pojętego i przesadnego centralizmu, który niweczyłby oryginalność i podmiotowość tychże Kościołów. Integralne ukazanie wzajemnych relacji w płaszczyźnie teologicznej mogłoby stanowić bazę do ich praktycznej realizacji na poziomie pastoralnym. Kwestia relacji między Kościołem powszechnym a Kościołami lokalnymi stanowi zasadniczy wymiar jednego z najważniejszych współczesnych problemów eklezjologicznych, jakim jest jedność i różnorodność Kościoła i w Kościele.

Adekwatna odpowiedź na pytanie o wzajemną relację Kościoła powszechnego wobec Kościoła lokalnego została ujęta w siedmiu rozdziałach. W ten sposób wyodrębniono bloki tematyczne, które sukcesywnie wprowadzając w istotę zagadnień, jednocześnie ukazują i wyjaśniają pod kątem różnych aspektów relację Kościoła powszechnego wobec Kościoła lokalnego: I. Eklezjologiczne tło dyskusji; II. W perspektywie istotnych aspektów; III. W perspektywie formuł eklezjologicznych; IV. W perspektywie katolickości; V. W perspektywie uprzedniości ontyczno-czasowej; VI. W perspektywie eucharystycznej; VII. W perspektywie struktury hierarchicznej; Zakończenie - w perspektywie dalszej dyskusji.

Niniejsza monografia jest więc próbą poszukiwania i opisania w świetle włoskiej eklezjologii właściwych relacji pomiędzy Kościołem powszechnym a Kościołem lokalnym w płaszczyźnie teologicznej. Jest próbą znalezienia odpowiedzi i konkretyzacji kwestii, które rodzą się proporcjonalnie do analizowanych zagadnień.